برای حسابداری صنعتی (حسابداری بهای تمام شده) تعاریف بسیاری ارائه گردیده است که دو تعریف زیر از آن جمله می باشد؛
۱- حسابداری صنعتی بخشی از سیستم علمی اطلاعات حسابداری است که اطلاعات مربوط به هزینه های ساخت محصول برای استفاده در حسابداری مدیریت و حسابداری مالی را جمع آوری ، پردازش و ارائه می نماید.
۲- حسابداری صنعتی به شاخه ای از حسابداری اطلاق می شود که جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه ،محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات ،همچنین ارائه روش های تقلیل بهای تمام شده تولید از طریق تجزیه و تحلیل گزارشها و بررسی شیوه های تولید را عهده دار میباشد.
در صورتی که حسابداری مالی روش ثبت رویدادهای مالی واحد تجاری و نحوه تهیه صورتهای مالی و گزارش اطلاعات به گروه های ذینفع شامل (سرمایه گذاران فعلی و آتی ،اعتبار دهندگان ، مراجع قانونی ، نهادهای دولتی و …) مرتبط با واحدهای تجاری را در بر می گیرد.
اهمیت و کاربرد حسابداری صنعتی
حسابداری بهای تمام شده با بکارگیری سیستمها ،روشها و شیوه های متداول و مخصوص به خود مدیریت را جهت برنامه ریزی ،کنترل و ارزیابی نتایج عملیات مجهز نموده و نقش بازوی مدیریت در برنامه ریزی و کنترل فعالیتها را ایفا می نماید.
این شاخه از حسابداری ، مدیریت را در برآورد و جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه شامل (هزینه های مواد اولیه ،هزینه حقوق و دستمزد و سایر هزینه های تولیدی) یاری می نماید .
این عمل به مدیران امکان می دهد تا جهت افزایش تولید با توسعه تأسیسات و تغییر ماشین آلات از طرق مختلف مانند خرید،تعویض،ساخت و یا اجاره تأسیسات و ماشین آلات جدید تصمیم گیری نمایند .
همچنین برآورد و جمع آوری اطلاعات می تواند مدیران را در جهت کاهش تولید (درشرایط نامناسب) یاری دهد .
استفاده از حسابداری صنعتی و نتایج حاصل از آن تنها به مؤسسات تولیدی محدود نمی شود .
بلکه مؤسسات غیر تولیدی شامل اکثر مؤسسات خدماتی (بیمارستانها ،مؤسسات آموزشی ،شرکتهای بیمه ،شرکت های حمل و نقل بار و مسافر ،عمده فروشان واردات دولتی) نیز میتوانند از حسابداری صنعتی و نتایج حاصل از آن جهت محاسبه بهای تمام شده خدماتی که ارائه می دهند و نیز جهت افزایش کارائی فعالیتهای خود استفاده نمایند .
مهمترین کاربرد حسابداری صنعتی ، محاسبه بهای تمام شده محصولات ساخته شده در واحد های تولیدی است .
اصطلاحات متداول
علوم و فنون هرکدام دارای اصطلاحات خاص خود میباشند که با بکارگیری این اصطلاحات درک مطالب مربوط به آن علوم و فنون ساده تر خواهد شد .
بر همبن اساس حسابداری صنعتی نیز دارای اصطلاحاتی است که هرکدام نشانگر مفهوم خاصی میباشد .
اجزای بهای تمام شده
عوامل بهای تمام شده که به آن عوامل هزینه نیز گفته می شود ،
عبارت است از : هزینه هایی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم در ساخت محصول به مصرف می رسند .
این عوامل معمولا از سه قسمت شامل مواد اولیه ،دستمزد و سربار تولید تشکیل می شوند .
مواد اولیه
برای ساخت محصول از موادی که در طبیعت وجود دارد (مانند سنگ آهن) و از کالاهایی که بوسیله کارخانه های دیگر ساخته شده اند (مانند تیرآهن) استفاده می شود که به آنها مواد اولیه می گویند .
بنابراین مواد اولیه کارخانه ذوب آهن ،سنگ آهن است که در طبیعت وجود دارد و مواد اولیه در ساختمان سازی تیرآهن و مواد اولیه در تولید لوازم خانگی فلزی ،ورق آهن میباشد که در کارخانه ذوب آهن تولید می شوند.
دستمزد
عبارت از حقوق و حق الزحمه ای است که برای تبدیل مواد اولیه به کالای ساخته شده و کالای در جریان ساخت به کارگران پرداخت می گردد.
سربار
به هزینه های غیر مستقیم تولید که معمولا به آن ،سربار ساخت و یا سربار تولید نیز می گویند و شامل هزینه هایی است که در کارخانه به مصرف می رسند.
به جز مواد اولیه و دستمزد مستقیم بعضی از این هزینه ها عبارتند از:
مواد غیر مستقیم ،دستمزد غیر مستقیم، هزینه اجاره کارخانه ،هزینه استهلاک ساختمان ،ماشین آلات و تأسیسات ،هزینه بیمه شامل (بیمه کارخانه،بیمه های اجتماعی کارگران،بیمه بیکاری) ،هزینه سوخت و روشنائی کارخانه ،هزینه تعمیر ماشین آلات و تأسیسات کارخانه و هزینه نگهداری ماشین آلات و ساختمان و تأسیسات کارخانه.
کالای در جریان ساخت
به محصولات یا موجودی هائی اطلاق می شود که ساخت آن هنوز به پایان نرسیده و تکمیل نشده باشند .
به عنوان مثال: در یک پالایشگاه ،نفت خام که به عنوان مواد اولیه می باشد در یک فرایند تولید به محصولات و فراورده هائی مانند بنزین هواپپیما ،بنزین سوپر ،بنزین معمولی ،نفت سفید ،نفت گاز ،نفت کوره ،قیر و … تبدیل می شود.
کالای ساخته شده
به محصولاتی گفته می شود که فرایند تولید را طی نموده و اصطلاحا تکمیل شده و برای فروش آماده می باشند.
